برای شناختن خویشتن‌ام، من ناتوان‌ترین‌ام؛ چرا که خود هم موضوعم و هم محقق. در مَثَل ماهی در آب را می‌مانم.

﷼

وقتی خودم را نتوانم بشناسم، منظری برای شناختن هستی هم ندارم.

من برای شناختن آنچه هست، در این حالت هیچ‌ مرجعی ندارم.

بی‌چیزم!

من نیستم!

﷼

برای شناختن امری، یکی از بهترین راه‌ها آن است (باید) که از بیرون نگاهش کنم. نگاه از درون به من تنها کارکرد و کارآئی آن را نشان می‌دهد و نگاه از بیرون روش کار، سازمان و ساختار آن را.

برای شناختن امری، بسیار مهم است که روش کار، سازمان و ساختارش را هم بشناسم.

﷼

دیگری بیرون از من است.

من بیرون از دیگری‌ام.

﷼

تنها دیگری می‌تواند من را به خودم نشان بدهد. دیگری آینهٔ من است.

من چیزی نیستم جز تصویری که دیگری از من ارائه می‌دهد.* پس برای درک خویشتن‌ام، راهی جز پذیرفتن منظر و خوانش دیگری از خودم و تحقیق بر تصویر خودم در دیگری ندارم.

﷼

برای شناختن هستی به خودم رجوع می‌کنم و برای شناختن خودم به دیگری.

من برای شناختن هستی، به دیگری رجوع می‌کنم.

﷼

دیگری برای شناختن هستی به من رجوع می‌کند؛ من نیز آینهٔ دیگری‌ام برای شناختن خویشتن‌اش.

ما لازم و ملزوم یکدیگریم.

* میلان کوندرا می‌گوید: " شخص جز تصویر خودش هیچ چیز دیگری نیست [...] تا وقتی ما با دیگران زندگی می‌کنیم، ما تنها آن چیزی هستیم که اشخاص دیگر ما را چنان می‌بینند." (جاودانگی/ ترجمه حشمت‌اله کامرانی)